Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο που το παιδί επικοινωνεί, κοινωνικοποιείται και αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του. Η έγκαιρη αναγνώριση των ενδείξεων είναι καθοριστική για την καλύτερη υποστήριξη και ανάπτυξη του παιδιού. Ας δούμε αναλυτικά πώς μπορεί ένας γονιός ή παιδαγωγός να καταλάβει αν ένα παιδί παρουσιάζει ενδείξεις αυτισμού.

Τι είναι ο αυτισμός

Ο αυτισμός, ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), περιλαμβάνει ένα εύρος συμπεριφορών και δυσκολιών που σχετίζονται κυρίως με την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και την προσαρμογή σε νέες καταστάσεις. Η ένταση και το είδος των χαρακτηριστικών διαφέρει από παιδί σε παιδί.

Ποια είναι τα πρώτα σημάδια αυτισμού σε ένα παιδί

Η αναγνώριση των πρώτων ενδείξεων αυτισμού μπορεί να ξεκινήσει ήδη από τη βρεφική ηλικία. Οι γονείς συνήθως παρατηρούν ότι κάτι “διαφορετικό” υπάρχει, ακόμα κι αν δεν μπορούν να το προσδιορίσουν ακριβώς.

Κοινωνική αλληλεπίδραση

• Δεν ανταποκρίνεται όταν το φωνάζουν με το όνομά του.
• Αποφεύγει τη βλεμματική επαφή.
• Δεν δείχνει ενδιαφέρον να μοιραστεί χαρά ή να δείξει αντικείμενα.
• Δεν ανταποκρίνεται με χαμόγελο όταν του χαμογελούν.

Λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία

• Καθυστερημένη ή απουσία ανάπτυξης λόγου.
• Επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις (ηχολαλία).
• Δυσκολεύεται να ξεκινήσει ή να διατηρήσει μια συνομιλία.
• Χρησιμοποιεί ασυνήθιστο τόνο φωνής ή ένταση.

Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και ενδιαφέροντα

• Επαναλαμβάνει συγκεκριμένες κινήσεις (π.χ. χτύπημα χεριών, περιστροφές).
• Ασχολείται υπερβολικά με συγκεκριμένα αντικείμενα ή ενδιαφέροντα.
• Δείχνει δυσφορία σε αλλαγές ρουτίνας.
• Ενδέχεται να έχει έντονη ευαισθησία σε ήχους, φώτα ή αγγίγματα.

Σε ποια ηλικία φαίνονται τα πρώτα σημάδια αυτισμού

Τα πρώτα σημάδια συχνά εμφανίζονται πριν από την ηλικία των 3 ετών. Κάποια παιδιά παρουσιάζουν ήδη από τη βρεφική ηλικία διαφορές στην κοινωνική επαφή, ενώ άλλα μπορεί να εμφανίσουν οπισθοδρόμηση, χάνοντας δεξιότητες που είχαν κατακτήσει.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς

Αν παρατηρηθούν τα παρακάτω, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε παιδίατρο ή αναπτυξιολόγο:

• Το παιδί δεν χαμογελά ή δεν ανταποκρίνεται κοινωνικά μέχρι 6 μηνών.
• Δεν μπαμπαλίζει μέχρι 12 μηνών.
• Δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του μέχρι 12 μηνών.
• Δεν λέει λέξεις μέχρι 16 μηνών.
• Δεν σχηματίζει απλές φράσεις μέχρι 24 μηνών.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς αν υποψιάζονται αυτισμό

Αν ένα παιδί εμφανίζει κάποια από τα παραπάνω σημάδια, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει αυτισμό. Μόνο ειδικοί επαγγελματίες μπορούν να κάνουν διάγνωση μέσω αξιολόγησης. Οι γονείς καλό είναι να:

• Συζητήσουν άμεσα τις ανησυχίες τους με τον παιδίατρο.
• Αναζητήσουν αξιολόγηση από εξειδικευμένους ειδικούς (αναπτυξιολόγο, παιδοψυχολόγο).
• Ενημερωθούν για τις διαθέσιμες παρεμβάσεις και υποστηρικτικά προγράμματα.

Συμπερασματικά

Η έγκαιρη παρατήρηση και διάγνωση αυτισμού μπορεί να κάνει τη διαφορά στη ζωή ενός παιδιού. Οι γονείς είναι οι πρώτοι που μπορούν να παρατηρήσουν τις μικρές αλλά σημαντικές ενδείξεις. Με την κατάλληλη καθοδήγηση από ειδικούς, το παιδί μπορεί να αναπτύξει τις δεξιότητές του και να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του.