Ο αυτισμός, ή αλλιώς Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει την επικοινωνία, την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη συμπεριφορά. Συχνά οι γονείς και οι φροντιστές παιδιών αναρωτιούνται: Πόσα είδη αυτισμού υπάρχουν; Ας δούμε αναλυτικά τι ισχύει σήμερα.

Τι είναι το φάσμα του αυτισμού

Ο όρος “φάσμα” σημαίνει ότι η διαταραχή μπορεί να εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο και ένταση σε κάθε άτομο. Δεν υπάρχουν δύο άνθρωποι με αυτισμό που να παρουσιάζουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά. Το φάσμα καλύπτει από πολύ ήπιες μορφές έως πιο σοβαρές, επηρεάζοντας την καθημερινότητα σε διαφορετικό βαθμό.

Τα βασικά είδη αυτισμού

Στο παρελθόν, ο αυτισμός διαχωριζόταν σε διάφορες υποκατηγορίες. Σήμερα, σύμφωνα με το DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5η Έκδοση), όλες οι υποκατηγορίες έχουν ενταχθεί κάτω από τον κοινό όρο “Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος”. Ωστόσο, οι παλαιότεροι όροι εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, ειδικά από γονείς, θεραπευτές και εκπαιδευτικούς, για να περιγράψουν καλύτερα τα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού.

Αυτιστική διαταραχή (Classic Autism)

Η κλασική μορφή αυτισμού συνήθως εμφανίζεται από την παιδική ηλικία και περιλαμβάνει δυσκολίες στην επικοινωνία, περιορισμένα ενδιαφέροντα και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Συχνά συνοδεύεται από καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γλώσσας.

Σύνδρομο Asperger

Το Σύνδρομο Asperger ανήκει στο φάσμα, αλλά οι δυσκολίες στη γλωσσική ανάπτυξη είναι συνήθως περιορισμένες ή ανύπαρκτες. Τα άτομα με Asperger συχνά έχουν καλή γλωσσική ικανότητα, αλλά δυσκολεύονται στη μη λεκτική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Παρουσιάζουν έντονα και εξειδικευμένα ενδιαφέροντα.

Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή μη καθοριζόμενη αλλιώς (PDD-NOS)

Αυτή η κατηγορία χρησιμοποιούνταν για παιδιά που παρουσίαζαν κάποια από τα χαρακτηριστικά του αυτισμού, αλλά δεν πληρούσαν όλα τα διαγνωστικά κριτήρια για τις άλλες μορφές. Το PDD-NOS περιγράφει μια πιο ήπια ή άτυπη μορφή αυτισμού.

Σύνδρομο Rett

Παρόλο που σήμερα θεωρείται ξεχωριστή γενετική διαταραχή, το Σύνδρομο Rett παλαιότερα κατατασσόταν στις διαταραχές του αυτιστικού φάσματος. Συνήθως αφορά κορίτσια και συνοδεύεται από σοβαρά κινητικά και επικοινωνιακά προβλήματα.

Παιδική αποδιοργανωτική διαταραχή (Childhood Disintegrative Disorder)

Μια σπάνια μορφή διαταραχής, όπου το παιδί παρουσιάζει φυσιολογική ανάπτυξη μέχρι την ηλικία των 2-4 ετών και στη συνέχεια χάνει δεξιότητες επικοινωνίας, κοινωνικής επαφής και συμπεριφοράς.

Επίπεδα λειτουργικότητας στον αυτισμό

Πέρα από τις ονομασίες των ειδών, συχνά γίνεται αναφορά και στα “επίπεδα λειτουργικότητας”. Αυτά δεν αποτελούν επίσημη διάγνωση, αλλά βοηθούν στην κατανόηση των αναγκών κάθε ατόμου.

Υψηλής λειτουργικότητας αυτισμός

Τα άτομα με υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό συχνά έχουν φυσιολογική ή και υψηλή νοημοσύνη, αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στην προσαρμογή σε αλλαγές ή απρόβλεπτες καταστάσεις.

Χαμηλής λειτουργικότητας αυτισμός

Σε αυτή την περίπτωση, οι δυσκολίες είναι πιο έντονες και μπορεί να συνυπάρχει νοητική υστέρηση, σοβαρά προβλήματα λόγου ή και κινητικότητας, καθώς και έντονες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές.

Συμπεράσματα

Σήμερα, όταν μιλάμε για είδη αυτισμού, αναφερόμαστε κυρίως στο πόσο διαφορετικά μπορεί να εκδηλώνεται το φάσμα από άτομο σε άτομο, παρά σε αυστηρές διαγνωστικές κατηγορίες. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη υποστήριξη είναι το κλειδί για να βοηθήσουμε τα παιδιά και τους ενήλικες με αυτισμό να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους και να ζήσουν μια ποιοτική ζωή.

Αν έχετε απορίες ή ανησυχίες για την ανάπτυξη του παιδιού σας, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό αναπτυξιολόγο ή παιδοψυχολόγο για έγκαιρη αξιολόγηση και καθοδήγηση.